Czas przeszły dokonany w języku niderlandzkim, znany również jako „voltooid verleden tijd”, jest używany do opisania czynności, które zostały zakończone w przeszłości. Konstrukcja tego czasu jest dość prosta i opiera się na połączeniu odpowiedniej formy czasownika pomocniczego „hebben” (mieć) lub „zijn” (być) z czasownikiem głównym w formie przeszłej, znaną jako „voltooid deelwoord”.
Przykłady, które podałeś, doskonale ilustrują użycie czasu przeszłego dokonanego:
- „Ik heb gegeten” (Zjadłem/Zjadłam) używa czasownika pomocniczego „hebben” w połączeniu z czasownikiem głównym „eten” (jeść) w formie przeszłej „gegeten”. To zdanie informuje nas, że akcja jedzenia została zakończona.
- „Ik heb gelezen” (Czytałem/Czytałam) również używa „hebben” z czasownikiem „lezen” (czytać) w formie przeszłej „gelezen”, co oznacza, że czytanie zostało zakończone.
- „Ik ben gegaan” (Poszedłem/Poszłam) to przykład użycia czasownika pomocniczego „zijn” z czasownikiem „gaan” (iść) w formie przeszłej „gegaan”, co wskazuje na zakończenie akcji idąc.
Wybór między „hebben” a „zijn” jako czasownikiem pomocniczym zależy od czasownika głównego i kontekstu zdania. Ogólnie rzecz biorąc, „zijn” jest używane z czasownikami wyrażającymi ruch lub zmianę stanu, podczas gdy „hebben” jest stosowane z większością innych czasowników. Zrozumienie i poprawne stosowanie tych form wymaga praktyki oraz zapoznania się z regułami i wyjątkami dotyczącymi poszczególnych czasowników.